Thị trường máy ảnh kỹ thuật số hiện nay vô cùng đa dạng với nhiều loại hình khác nhau. Trong đó, máy ảnh DSLR từng là lựa chọn hàng đầu của các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp, bán chuyên. Vậy DSLR là gì mà lại được ưa chuộng đến vậy trong một thời gian dài trước đây? Ngay cả khi máy ảnh Mirrorless đang lên ngôi, DSLR vẫn giữ vị trí quan trọng với cộng đồng người dùng lớn. Đặc biệt với những người mới bắt đầu tìm hiểu về nhiếp ảnh tại Hà Nội hay các nơi khác. Việc phân biệt các loại máy ảnh, hiểu rõ DSLR là gì là bước đầu tiên rất cần thiết bạn nhé. Bài viết này sẽ giải thích cặn kẽ khái niệm máy ảnh DSLR và cách nhận biết chúng dễ dàng.
Máy Ảnh DSLR Là Gì?
DSLR là gì? DSLR là viết tắt của cụm từ tiếng Anh Digital Single-Lens Reflex. Chúng ta có thể phân tích từng thành phần để hiểu rõ hơn về loại máy ảnh độc đáo này. Digital (Kỹ thuật số) có nghĩa là máy ảnh sử dụng cảm biến ảnh điện tử để ghi lại hình ảnh. Nó thay thế cho phim như trong các máy ảnh cơ truyền thống ngày xưa đã dùng rất lâu. Single-Lens (Một ống kính) ám chỉ việc máy ảnh sử dụng cùng một ống kính duy nhất cho cả hai việc. Đó là việc ngắm khung hình qua kính ngắm và việc ghi lại hình ảnh lên cảm biến ảnh chính.
Reflex (Phản xạ) là yếu tố cốt lõi và đặc trưng nhất của máy ảnh DSLR bạn cần biết. Thuật ngữ này đề cập đến cơ chế phản xạ ánh sáng bằng một tấm gương lật (reflex mirror). Gương này được đặt nghiêng một góc 45 độ phía sau ống kính và trước cảm biến ảnh. Ánh sáng đi qua ống kính sẽ đập vào gương lật, phản xạ lên hệ thống lăng kính/gương ngũ giác. Sau đó đi đến kính ngắm quang học (OVF), cho phép bạn nhìn thấy chính xác những gì ống kính thấy. Cơ chế gương lật này là định nghĩa cơ bản nhất khi hỏi DSLR là gì.
Cấu Tạo Cơ Bản Đặc Trưng Của Máy Ảnh DSLR
Để hiểu rõ hơn DSLR là gì, việc nắm cấu tạo cơ bản là rất cần thiết cho người dùng. Máy ảnh DSLR bao gồm các bộ phận chính phối hợp nhịp nhàng với nhau để hoạt động hiệu quả.
- Thân máy (Body): Là lớp vỏ chứa đựng tất cả các linh kiện điện tử và cơ học bên trong.
- Ống kính (Lens): Hệ thống quang học phía trước, có thể tháo rời và thay đổi (interchangeable lens). Đây là đặc điểm chung của DSLR và Mirrorless khác với máy ảnh du lịch nhỏ gọn thông thường.
- Gương lật (Reflex Mirror): Bộ phận đặc trưng nhất, đặt giữa ống kính và cảm biến ảnh thật quan trọng. Nó phản chiếu ánh sáng lên hệ thống kính ngắm hoặc lật lên khi chụp để lộ cảm biến.
- Lăng kính/Gương ngũ giác (Pentaprism/Pentamirror): Nằm phía trên gương lật, có nhiệm vụ điều hướng ánh sáng. Nó giúp ánh sáng đi từ gương lật đến kính ngắm và đảo hình ảnh cho đúng chiều nhìn.
- Kính ngắm quang học (OVF): Cho phép người dùng nhìn thẳng qua ống kính thông qua hệ thống gương lật, lăng kính. Mang lại hình ảnh chân thực, không có độ trễ như các loại kính ngắm điện tử khác.
- Cảm biến ảnh (Image Sensor): Bộ phận nhạy sáng, ghi lại hình ảnh kỹ thuật số khi gương lật nâng lên. Kích thước cảm biến (APS-C, Full-Frame) ảnh hưởng lớn đến chất lượng ảnh cuối cùng bạn nhận được.
- Màn trập (Shutter): Kiểm soát thời gian cảm biến tiếp xúc với ánh sáng, quyết định độ phơi sáng ảnh.
Làm Sao Để Nhận Biết Máy Ảnh DSLR?
Phân biệt máy ảnh DSLR với các loại máy ảnh khác, đặc biệt là Mirrorless, khá đơn giản nếu bạn chú ý các dấu hiệu sau:
1. Kiểm Tra Kính Ngắm Quang Học (Optical Viewfinder – OVF)
Đây là dấu hiệu nhận biết quan trọng và chắc chắn nhất của một chiếc máy ảnh DSLR hiện đại. Hãy thử nhìn qua lỗ ngắm (viewfinder) của máy ảnh khi máy đang ở trạng thái tắt nguồn hoàn toàn. Nếu bạn vẫn có thể nhìn thấy hình ảnh mờ hoặc rõ ràng qua ống kính phía trước máy. Thì đó chính là kính ngắm quang học (OVF), và chiếc máy ảnh đó gần như chắc chắn là DSLR. Kính ngắm quang học hoạt động dựa trên ánh sáng tự nhiên phản xạ qua gương và lăng kính bên trong.
Ngược lại, nếu bạn nhìn vào kính ngắm khi máy tắt nguồn và chỉ thấy một màu đen tối om. Thì đó là kính ngắm điện tử (Electronic Viewfinder – EVF) của các dòng máy ảnh Mirrorless hiện đại. EVF thực chất là một màn hình LCD hoặc OLED nhỏ, chỉ hiển thị hình ảnh khi máy ảnh bật. Khi nhìn qua OVF lúc máy bật, bạn sẽ thấy hình ảnh trực tiếp, chân thực, không có độ trễ. Còn EVF sẽ hiển thị hình ảnh điện tử, có thể xem trước phơi sáng nhưng đôi khi hơi lag nhẹ.
2. Lắng Nghe Tiếng Gương Lật Đặc Trưng Khi Chụp Ảnh
Một dấu hiệu nhận biết khác của máy ảnh DSLR đến từ âm thanh đặc trưng khi bạn nhấn nút chụp. Hãy lắng nghe kỹ, bạn sẽ nghe thấy một tiếng “lách cách” hoặc “phạch” khá rõ và dứt khoát. Âm thanh này chính là tiếng động cơ học phát ra khi tấm gương lật bên trong máy ảnh lật lên. Nó lật lên để ánh sáng đi thẳng vào cảm biến ảnh, sau đó lật xuống lại vị trí cũ ngay lập tức. Tiếng động này là hệ quả trực tiếp của cơ chế phản xạ ánh sáng độc đáo của máy ảnh DSLR.
Ngược lại, máy ảnh Mirrorless (không gương lật) không có bộ phận gương lật này bên trong thân máy. Do đó, âm thanh khi chụp của chúng thường êm hơn đáng kể so với máy ảnh DSLR thông thường. Bạn chủ yếu chỉ nghe thấy tiếng màn trập cơ khí đóng mở (nếu sử dụng màn trập cơ). Hoặc thậm chí là hoàn toàn im lặng nếu sử dụng chế độ màn trập điện tử (electronic shutter). Tiếng gương lật đặc trưng là một cách dễ dàng để phân biệt DSLR khi bạn nghe máy hoạt động.
3. Quan Sát Kích Thước và Trọng Lượng Thân Máy Ảnh
Nhìn chung, máy ảnh DSLR thường có kích thước lớn hơn và trọng lượng nặng hơn so với máy ảnh Mirrorless. Nguyên nhân chính là do cấu trúc bên trong phức tạp hơn với sự hiện diện của hộp gương lật. Kèm theo đó là hệ thống lăng kính hoặc gương ngũ giác để dẫn ánh sáng lên kính ngắm quang học. Những bộ phận này chiếm một không gian đáng kể bên trong thân máy ảnh kỹ thuật số này.
Trong khi đó, máy ảnh Mirrorless loại bỏ hoàn toàn các bộ phận cơ học này đi một cách hiệu quả. Điều này cho phép các nhà sản xuất thiết kế thân máy mỏng nhẹ, gọn gàng hơn rất nhiều lần. Khi đặt hai loại máy cạnh nhau, bạn thường có thể nhận thấy sự khác biệt rõ rệt về kích thước. Tuy nhiên, cũng có những ngoại lệ: một số dòng DSLR cho người mới bắt đầu khá nhỏ gọn. Ngược lại một số máy Mirrorless chuyên nghiệp lại khá lớn để cầm nắm tốt hơn hoặc chứa pin lớn.
4. Khả Năng Thay Đổi Ống Kính Rời (Interchangeable Lenses)
Cả máy ảnh DSLR và Mirrorless đều thuộc dòng máy ảnh ống kính rời (Interchangeable Lens Camera – ILC). Nghĩa là bạn có thể tháo ống kính ra khỏi thân máy và thay thế bằng các ống kính khác. Việc này cho phép người dùng linh hoạt thay đổi tiêu cự, khẩu độ để phù hợp nhiều thể loại chụp. Đây là đặc điểm phân biệt chúng với máy ảnh du lịch nhỏ gọn (compact camera) hay máy ảnh siêu zoom (bridge camera). Các loại máy ảnh này thường có ống kính gắn liền không thể tháo rời ra được đâu nhé.
Vì vậy, nếu bạn thấy một chiếc máy ảnh có thể tháo rời ống kính, nó có thể là DSLR. Hoặc cũng có thể là máy ảnh Mirrorless, nên đây chưa phải dấu hiệu quyết định cuối cùng đâu. Bạn cần kết hợp với các dấu hiệu khác, đặc biệt là loại kính ngắm (OVF hay EVF). Hoặc âm thanh gương lật để xác định chính xác đó có phải là máy ảnh DSLR hay không. Việc hiểu rõ DSLR là gì giúp bạn nhận biết đặc điểm quan trọng này của các dòng máy ảnh.
5. Nhận Diện Qua Logo Thương Hiệu và Tên Model Máy
Cách đơn giản và chính xác nhất để biết chắc một chiếc máy ảnh có phải DSLR hay không. Đó là xem kỹ logo thương hiệu và tên model được in trên thân máy ảnh đó ngay lập tức. Các nhà sản xuất máy ảnh DSLR lớn và phổ biến nhất bao gồm Canon và Nikon là chủ yếu. Canon thường đặt tên các dòng DSLR của họ là EOS kèm theo số hiệu (ví dụ: EOS 90D, EOS 1500D). Nikon đặt tên các dòng DSLR là D kèm theo số hiệu (ví dụ: D7500, D3500, D850).
Thương hiệu Pentax cũng vẫn sản xuất một số mẫu máy ảnh DSLR chất lượng cao trên thị trường. Nếu bạn thấy tên model thuộc các dòng kể trên, khả năng rất cao đó là máy ảnh DSLR. Nếu không chắc chắn, bạn có thể dễ dàng tìm kiếm tên model máy ảnh đó trên Google ngay. Kết quả tìm kiếm sẽ cho bạn biết chính xác thông số kỹ thuật và loại máy ảnh đó. Đây là cách xác nhận cuối cùng và đáng tin cậy nhất sau khi quan sát các dấu hiệu bên ngoài.
6. So Sánh Nhanh Với Máy Ảnh Mirrorless (Không Gương Lật)
Để củng cố khả năng nhận biết, hãy tóm tắt nhanh các điểm khác biệt chính giữa DSLR và Mirrorless. Kính ngắm: DSLR dùng kính ngắm quang học (OVF – nhìn thẳng qua ống kính). Mirrorless dùng kính ngắm điện tử (EVF – màn hình nhỏ) hoặc chỉ có màn hình LCD phía sau. Kích thước/Trọng lượng: DSLR thường lớn và nặng hơn do có gương lật và lăng kính/gương ngũ giác. Mirrorless thường nhỏ gọn hơn nhiều (trừ các dòng chuyên nghiệp cao cấp).
Âm thanh chụp: DSLR có tiếng gương lật “lách cách” đặc trưng khi chụp ảnh bằng kính ngắm quang học. Mirrorless êm hơn nhiều, đôi khi hoàn toàn im lặng (màn trập điện tử). Lấy nét Live View: Mirrorless thường lấy nét nhanh và chính xác hơn khi chụp qua màn hình LCD. Do sử dụng cảm biến ảnh để lấy nét trực tiếp (phase-detect/contrast-detect trên cảm biến). DSLR truyền thống lấy nét qua LCD (Live View) thường chậm hơn do dùng cảm biến riêng hoặc contrast-detect. Hiểu rõ những khác biệt này giúp bạn dễ dàng trả lời câu hỏi DSLR là gì và phân biệt nó.
Ưu Điểm và Nhược Điểm Của Máy Ảnh DSLR
Mặc dù công nghệ Mirrorless đang phát triển mạnh mẽ, máy ảnh DSLR vẫn có những ưu và nhược điểm riêng. Hiểu rõ chúng giúp bạn đưa ra lựa chọn phù hợp với nhu cầu và sở thích nhiếp ảnh của mình.
1. Ưu Điểm Vượt Trội Của Máy Ảnh DSLR
- Kính ngắm quang học (OVF): Mang lại trải nghiệm ngắm chụp chân thực, không có độ trễ, không tốn pin. Nhiều nhiếp ảnh gia truyền thống vẫn ưa thích cảm giác nhìn thẳng qua ống kính này mang lại. Nó giúp kết nối trực tiếp hơn với chủ thể và khoảnh khắc đang diễn ra trước mắt bạn.
- Thời lượng pin tốt hơn (thường): Do OVF không tiêu thụ điện năng như EVF hay màn hình LCD liên tục. Máy ảnh DSLR thường có thời lượng pin chụp qua kính ngắm vượt trội hơn máy Mirrorless nhiều. Điều này rất hữu ích khi bạn chụp ảnh trong thời gian dài hoặc ở nơi khó sạc pin.
- Hệ sinh thái ống kính lớn, đa dạng: Các ngàm ống kính DSLR (như Canon EF, Nikon F) đã tồn tại rất lâu. Do đó có một kho tàng ống kính khổng lồ từ chính hãng và bên thứ ba cho bạn lựa chọn. Bao gồm cả thị trường ống kính cũ với mức giá rất phải chăng cho người mới bắt đầu.
- Cảm giác cầm nắm chắc chắn: Thân máy lớn hơn thường đi kèm với báng cầm (grip) sâu và chắc chắn hơn. Điều này được nhiều người dùng có bàn tay lớn hoặc khi sử dụng ống kính tele nặng ưa thích.
- Độ bền và tin cậy: Công nghệ DSLR đã được kiểm chứng qua thời gian dài sử dụng chuyên nghiệp. Nhiều mẫu máy DSLR có khả năng chống chịu thời tiết tốt và hoạt động bền bỉ đáng tin cậy.
2. Một Số Nhược Điểm Cần Lưu Ý Của Máy Ảnh DSLR
- Kích thước và Trọng lượng: Đây là nhược điểm lớn nhất, DSLR thường cồng kềnh và nặng hơn Mirrorless. Khiến việc mang vác đi lại trở nên kém linh hoạt hơn, đặc biệt là khi đi du lịch.
- Tiếng ồn gương lật: Âm thanh gương lật đặc trưng có thể gây mất tập trung hoặc làm động vật sợ hãi. Nó không phù hợp trong các tình huống cần sự yên tĩnh tuyệt đối (hội nghị, nhà hát, chụp lén…).
- Lấy nét Live View/Video thường chậm hơn: Hệ thống lấy nét qua màn hình LCD (Live View) của DSLR truyền thống. Thường dựa trên nhận diện tương phản (contrast-detect) nên chậm và kém chính xác hơn phase-detect trên cảm biến. Điều này ảnh hưởng đến khả năng quay video hoặc chụp ảnh qua màn hình của máy ảnh đó.
- Không xem trước phơi sáng qua OVF: Kính ngắm quang học chỉ hiển thị hình ảnh thực tế qua ống kính. Bạn không thể xem trước độ sáng tối, cân bằng trắng hay hiệu ứng màu sắc của ảnh cuối cùng. Bạn phải xem lại ảnh trên màn hình LCD sau khi chụp để kiểm tra lại thông số.
- Tốc độ chụp liên tục bị giới hạn: Chuyển động cơ học của gương lật giới hạn tốc độ chụp liên tục tối đa. Máy ảnh Mirrorless với màn trập điện tử có thể đạt tốc độ chụp cao hơn rất nhiều lần.
- Công nghệ đang dần ít được đầu tư: Các hãng lớn như Canon, Nikon đang tập trung nguồn lực phát triển hệ thống Mirrorless. Số lượng máy ảnh và ống kính DSLR mới ra mắt ngày càng ít đi trong những năm gần đây.
Kết Luận
Qua bài viết này, bạn đã có câu trả lời chi tiết cho câu hỏi “DSLR là gì?” một cách rõ ràng. Đó là dòng máy ảnh kỹ thuật số sử dụng hệ thống gương lật và kính ngắm quang học độc đáo. Việc nhận biết máy ảnh DSLR khá đơn giản qua kính ngắm OVF, tiếng gương lật và kích thước máy. Chúng vẫn là những chiếc máy ảnh mạnh mẽ với ưu điểm về thời lượng pin, hệ sinh thái ống kính rộng lớn.
Tuy nhiên, DSLR cũng có những hạn chế về kích thước, tiếng ồn và một số công nghệ lấy nét so với Mirrorless. Việc hiểu rõ DSLR là gì, ưu và nhược điểm của nó so với các loại máy ảnh khác hiện nay. Nó sẽ giúp bạn đưa ra lựa chọn sáng suốt, phù hợp nhất với nhu cầu, sở thích nhiếp ảnh. Cũng như ngân sách của bản thân mình khi quyết định đầu tư vào một chiếc máy ảnh mới. Chúc bạn tìm được người bạn đồng hành ưng ý trên con đường nhiếp ảnh đầy thú vị phía trước!
