Trong thế giới kinh doanh và quản trị dự án hiện đại, sự thành công của một tổ chức. Nó không chỉ phụ thuộc vào các yếu tố nội tại như sản phẩm hay chiến lược. Mà còn chịu ảnh hưởng sâu sắc từ rất nhiều cá nhân, nhóm và tổ chức có liên quan. Thuật ngữ “Stakeholder” hay “các bên liên quan” ra đời để mô tả những đối tượng này. Vậy thực chất stakeholder là gì và tại sao việc quản lý họ lại quan trọng đến vậy? Việc xác định và đáp ứng kỳ vọng của các stakeholder là chìa khóa cho sự phát triển bền vững. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện, giúp bạn hiểu rõ bản chất stakeholder là gì.
Giải Thích Chi Tiết: Stakeholder Là Gì?
Để có một cái nhìn đúng đắn, chúng ta cần tìm hiểu về định nghĩa và sự khác biệt của khái niệm này.
1. Định Nghĩa Về Stakeholder (Bên Liên Quan)
Stakeholder là gì? Stakeholder, hay Bên liên quan, là bất kỳ cá nhân, nhóm hoặc tổ chức nào có lợi ích, quyền lợi hoặc mối quan tâm đến một doanh nghiệp, một dự án. Và có thể bị ảnh hưởng bởi hoặc có khả năng ảnh hưởng đến các hoạt động, quyết định. Và kết quả của doanh nghiệp, dự án đó một cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Nói một cách đơn giản, bất kỳ ai có “cổ phần” (stake) trong sự thành bại của tổ chức. Dù đó là cổ phần về tài chính, công việc hay lợi ích cộng đồng, đều được xem là một stakeholder.
Phạm vi của stakeholder rất rộng, không chỉ giới hạn ở những người bên trong công ty. Mà còn bao gồm cả những đối tượng bên ngoài có mối liên hệ mật thiết. Ví dụ, đối với một nhà máy sản xuất, stakeholder không chỉ là công nhân, quản lý, chủ sở hữu. Mà còn là các nhà cung cấp nguyên liệu, khách hàng mua sản phẩm, chính quyền địa phương. Và cả cộng đồng dân cư sống xung quanh nhà máy đó nữa. Tất cả họ đều có những mối quan tâm và kỳ vọng riêng đối với hoạt động của nhà máy.
2. Phân Biệt Cốt Lõi: Stakeholder vs. Shareholder là gì (Cổ đông)
Hai thuật ngữ này thường bị nhầm lẫn với nhau, nhưng chúng có ý nghĩa hoàn toàn khác biệt. Shareholder (Cổ đông) là một tập hợp con của stakeholder.
- Shareholder (Cổ đông):
- Là những cá nhân hoặc tổ chức sở hữu ít nhất một cổ phần của một công ty.
- Mối quan tâm chính của họ là tài chính, cụ thể là sự gia tăng giá trị của cổ phiếu. Và việc nhận được cổ tức, tức là lợi nhuận trên khoản đầu tư của họ.
- Họ có quyền sở hữu một phần công ty.
- Stakeholder (Bên liên quan):
- Là một khái niệm rộng hơn rất nhiều, bao gồm tất cả những ai bị ảnh hưởng bởi hoạt động của công ty.
- Mối quan tâm của họ rất đa dạng, có thể là tài chính, công việc, môi trường, sức khỏe…
- Tất cả các shareholder đều là stakeholder, nhưng không phải tất cả stakeholder đều là shareholder. Ví dụ, nhân viên và khách hàng là stakeholder nhưng họ không nhất thiết phải sở hữu cổ phần.
Hiểu rõ sự khác biệt này giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện hơn về các đối tượng. Mà họ cần phải quan tâm và đáp ứng trong quá trình hoạt động của mình.
Phân Loại Stakeholder Trong Doanh Nghiệp – Stakeholder Là Gì?
Để dễ dàng quản lý, stakeholder thường được phân loại theo hai cách chính.
1. Phân Loại Theo Mối Quan Hệ: Stakeholder Nội Bộ và Stakeholder Bên Ngoài là gì
Đây là cách phân loại phổ biến nhất, dựa trên mối quan hệ trực tiếp của stakeholder với tổ chức.
- Stakeholder nội bộ (Internal Stakeholders):
- Là những người có mối quan hệ trực tiếp, làm việc và tồn tại bên trong tổ chức.
- Nhân viên (Employees): Mối quan tâm của họ là lương thưởng, phúc lợi, môi trường làm việc an toàn. Cùng với đó là cơ hội phát triển sự nghiệp.
- Các nhà quản lý (Managers): Quan tâm đến hiệu suất, lợi nhuận, sự phát triển của bộ phận.
- Chủ sở hữu/Cổ đông (Owners/Shareholders): Quan tâm đến lợi nhuận tối đa và sự tăng trưởng giá trị của công ty.
- Stakeholder bên ngoài (External Stakeholders):
- Là những người không trực tiếp làm việc cho tổ chức nhưng vẫn có mối quan tâm. Hoặc bị ảnh hưởng bởi hoạt động của tổ chức.
- Ví dụ bao gồm: Khách hàng, Nhà cung ứng, Chính phủ, Cộng đồng, Chủ nợ…
2. Phân Loại Theo Mức Độ Ảnh Hưởng: Stakeholder Chính và Stakeholder Thứ Cấp
Cách phân loại này dựa trên mức độ ảnh hưởng của stakeholder đến dự án hoặc ngược lại.
- Stakeholder chính (Primary Stakeholders):
- Là những người bị ảnh hưởng trực tiếp và mạnh mẽ nhất bởi sự thành bại của dự án/doanh nghiệp.
- Họ thường có mối liên hệ kinh tế trực tiếp. Ví dụ: nhân viên, khách hàng, nhà cung cấp, chủ đầu tư.
- Sự hài lòng của nhóm này là yếu tố sống còn đối với sự tồn tại của doanh nghiệp.
- Stakeholder thứ cấp (Secondary Stakeholders):
- Là những người bị ảnh hưởng gián tiếp hoặc có mức độ ảnh hưởng thấp hơn đến dự án.
- Ví dụ: cộng đồng địa phương, các nhóm hoạt động xã hội, giới truyền thông, các đối thủ cạnh tranh.
- Mặc dù ảnh hưởng gián tiếp, nhưng ý kiến và hành động của nhóm này. Vẫn có thể tác động đến danh tiếng và hoạt động của doanh nghiệp về lâu dài.
Phân Tích Chi Tiết Các Nhóm Stakeholder Quan Trọng – Stakeholder Là Gì?
Hiểu rõ mối quan tâm của từng nhóm stakeholder giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược phù hợp.
1. Nhân viên (Employees)
Nhân viên là tài sản quý giá nhất và là stakeholder nội bộ quan trọng hàng đầu. Họ là những người trực tiếp tạo ra sản phẩm, cung cấp dịch vụ và vận hành doanh nghiệp.
- Mối quan tâm chính:
- Thu nhập và phúc lợi: Lương, thưởng, bảo hiểm, các chế độ đãi ngộ công bằng, xứng đáng.
- Môi trường làm việc: An toàn, lành mạnh, văn hóa tôn trọng, không độc hại.
- Cơ hội phát triển: Được đào tạo, học hỏi và có lộ trình thăng tiến rõ ràng.
- Sự ổn định và an toàn công việc.
- Tầm quan trọng: Sự hài lòng và gắn bó của nhân viên ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất. Cùng với đó là chất lượng sản phẩm và văn hóa của toàn bộ công ty. Một doanh nghiệp không thể thành công nếu không có một đội ngũ nhân viên hạnh phúc, tận tâm.
2. Khách hàng (Customers)
Khách hàng là lý do tồn tại của mọi doanh nghiệp, là stakeholder bên ngoài quan trọng nhất. Nếu không có khách hàng, doanh nghiệp sẽ không có doanh thu và không thể tồn tại.
- Mối quan tâm chính:
- Chất lượng sản phẩm/dịch vụ: Sản phẩm phải đáp ứng hoặc vượt qua kỳ vọng của họ.
- Giá cả hợp lý: Mức giá phải tương xứng với giá trị nhận được.
- Dịch vụ khách hàng tốt: Được hỗ trợ chu đáo, tận tình trước, trong và sau khi mua hàng.
- Sự an toàn và minh bạch: Sản phẩm phải an toàn khi sử dụng, thông tin rõ ràng.
Việc lắng nghe và đáp ứng nhu cầu của khách hàng là chìa khóa để xây dựng lòng trung thành. Và tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường cho doanh nghiệp của bạn.
3. Nhà cung ứng (Suppliers/Vendors)
Nhà cung ứng cung cấp nguyên vật liệu, hàng hóa, dịch vụ đầu vào cho hoạt động của doanh nghiệp. Mối quan hệ tốt với nhà cung ứng đảm bảo chuỗi cung ứng được vận hành trơn tru.
- Mối quan tâm chính:
- Thanh toán đúng hạn: Nhận được các khoản thanh toán đầy đủ và đúng theo thỏa thuận.
- Mối quan hệ đối tác lâu dài: Có những hợp đồng ổn định, bền vững.
- Sự công bằng và minh bạch: Các điều khoản hợp đồng rõ ràng, quy trình làm việc chuyên nghiệp.
Một nhà cung ứng tốt sẽ cung cấp nguyên liệu chất lượng, giá cả cạnh tranh và giao hàng đúng hẹn. Góp phần quan trọng vào chất lượng và giá thành của sản phẩm cuối cùng.
4. Chính phủ và các Cơ quan Quản lý – Stakeholder Là Gì?
Chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước là stakeholder có quyền lực rất lớn. Họ ban hành các luật lệ, quy định mà mọi doanh nghiệp phải tuân thủ để hoạt động.
- Mối quan tâm chính:
- Tuân thủ pháp luật: Doanh nghiệp phải hoạt động trong khuôn khổ pháp luật. (Về thuế, lao động, môi trường, cạnh tranh…).
- Đóng thuế đầy đủ: Hoàn thành nghĩa vụ tài chính với ngân sách nhà nước.
- Tạo công ăn việc làm và đóng góp cho xã hội.
Duy trì mối quan hệ tốt và tuân thủ các quy định của chính phủ. Nó giúp doanh nghiệp hoạt động ổn định và tránh được các rủi ro pháp lý không đáng có.
5. Cộng đồng địa phương (Local Community)
Cộng đồng địa phương nơi doanh nghiệp đặt trụ sở, nhà máy cũng là một stakeholder quan trọng. Hoạt động của doanh nghiệp có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của họ.
- Mối quan tâm chính:
- Tác động đến môi trường: Doanh nghiệp có gây ô nhiễm không khí, nguồn nước, tiếng ồn không?
- Tạo việc làm cho người dân địa phương.
- Đóng góp cho sự phát triển của địa phương:Tham gia các hoạt động xã hội, từ thiện. Hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng, trường học, bệnh viện.
Một doanh nghiệp có trách nhiệm với cộng đồng sẽ nhận được sự ủng hộ. Nó giúp xây dựng một hình ảnh thương hiệu tích cực và bền vững trong mắt công chúng.
6. Cổ đông/Chủ đầu tư (Shareholders/Investors)
Đây là nhóm stakeholder có mối quan tâm trực tiếp nhất đến hiệu quả tài chính của doanh nghiệp. Họ là những người đã bỏ vốn đầu tư và kỳ vọng nhận lại lợi nhuận từ khoản đầu tư đó.
- Mối quan tâm chính:
- Tối đa hóa lợi nhuận và giá trị cổ phiếu.
- Nhận cổ tức đều đặn.
- Sự tăng trưởng bền vững của công ty trong dài hạn.
- Sự minh bạch trong quản trị và báo cáo tài chính.
Việc cân bằng giữa lợi ích của cổ đông và các bên liên quan khác. Đây là một trong những thách thức lớn nhất của các nhà quản trị doanh nghiệp hiện nay.
Kết Luận
Qua những phân tích chi tiết trên, hy vọng bạn đã có một câu trả lời toàn diện cho câu hỏi “stakeholder là gì?”. Đây không phải là một khái niệm trừu tượng mà là tập hợp tất cả các cá nhân, tổ chức. Những người có ảnh hưởng hoặc bị ảnh hưởng bởi sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Từ nhân viên, khách hàng đến nhà cung cấp, chính phủ và cộng đồng, mỗi stakeholder đều có những lợi ích. Và kỳ vọng riêng cần được lắng nghe và tôn trọng một cách cẩn thận, chi tiết.
Một doanh nghiệp thành công và phát triển bền vững không phải là doanh nghiệp chỉ tập trung. Vào việc tối đa hóa lợi nhuận cho cổ đông bằng mọi giá trên thị trường. Mà là doanh nghiệp biết cách cân bằng hài hòa lợi ích của tất cả các bên liên quan. Việc quản trị tốt các stakeholder không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro, xây dựng uy tín. Mà còn tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự tăng trưởng lâu dài.
